JUDASZ [od imienia Judasz - w Biblii jeden z 12 ucz WERTERYZM [od im. Wertera, bohatera powieści J. W. Cierpienia młodego Wertera; Obraz cierpienia w Biblii na dowolnym przykładzie; Motyw cierpienia w Biblii i mitologii; Najważniejsze informacje na temat biblii; Jest jakaś mapa myśli z biblii? Biblia. 3. Podstawowe wiadomości o Biblii: Biblia (z gr. byblos - księgi) – księga święta, słowo objawione przez Boga i podstawa dwóch religii: judaizmu (ST) i chrześcijaństwa (ST+NT), ma także związek z islamem. Czas powstawania dzieła: do X w. pne opowieści ustne. VI- V w. pne spisanie Genesis i innych ksiąg ST. I w. spisanie Materiał źródłowy - najważniejsze informacje na temat Biblii. RwNCW3PwPlRZx. Pobierz załącznik. Plik DOC o rozmiarze 57.50 KB w języku polskim Hieronim o p. Marcina Lutra XIVw całość na j.niemiecki na język polski o Biblia królowej Zofii Beneficjentka k.mądrościawe (dydaktyczne) → Zawierają porady i wskazówki dotyczące życia zgodnego z Bogiem listy apostolskie zawierają rady, jak wieść życie godne chraścijanina o Biblia Jakuba Wujka o Biblia Tysiąclecia XXw Bibilia 1834. Nowy Testament Pana Naszego Jezusa Chrystusa, z greckiego języka na polski pilnie i wiernie przetłumaczony, a teraz podług wydania amsterdamskiego z roku 1660, zgodnego z Biblią Gdańską z roku 1632, dla wyznań ewangelickich, przedrukowany. W Warszawie w Drukarni A. Gałęzowskiego i Spółki, 1834. 377 s. Biblia Leopolity zwana też Szarffenbergowską - 1561 rok (pierwsze tłumaczenie z łaciny - z Wulgaty, czyli przekładu Biblii na łacinę św. Hieronima), Nysia123S Nysia123S . O Biblii Co to jest Biblia? Biblia (gr. książki) to zbiór świętych ksiąg dla chrześcijan. Składa się ze Starego i Nowego Testamentu. Stary Testament Trzy główne nurty chrześcijaństwa przyjmują różny kanon Starego Testamentu: katolicyzm – kanon Biblii Hebrajskiej z podziałem na 39 ksiąg poszerzony o 7 ksiąg deuterokanonicznych prawosławie – postawą kanonu jest Septuaginta, kanon obejmuje 49 (lub 50) ksiąg protestantyzm – kanon Biblii Hebrajskiej (tzw. protokanon) z podziałem na 39 ksiąg Księgi deuterokanoniczne (gr. deuteros – drugi, inny) – całe księgi Biblii lub też ich fragmenty, które nie znajdowały się w zbiorze tzw. ksiąg protokanonicznych czyli należących do Biblii Hebrajskiej. Księgi deuterokanoniczne należały do „drugiego kanonu” tzn. do Biblii Greckiej, czyli tzw. Septuaginty (LXX). Księgi Starego Testamentu w polskim przekładzie ekumenicznym obejmują: księgi protokanoniczne: Księga Rodzaju (1 Księga Mojżeszowa, Genesis), Księga Wyjścia (2 Księga Mojżeszowa, Exodus), Księga Kapłańska (3 Księga Mojżeszowa, Leviticus), Księga Liczb (4 Księga Mojżeszowa, Numeri), Księga Powtórzonego Prawa (5 Księga Mojżeszowa, Deuteronomium), Księga Jozuego, Księga Sędziów, Księga Rut, 1-2 Księga Samuela, 1-2 Księga Królewska, 1-2 Księga Kronik, Księga Ezdrasza, Księga Nehemiasza, Księga Estery, Księga Hioba (Joba), Księga Psalmów, Księga Przysłów (Przypowieści Salomona), Księga Koheleta (Eklezjastesa, Kaznodziei Salomona), Pieśń nad Pieśniami, Księga Izajasza, Księga Jeremiasza, Lamentacje (Treny), Księga Ezechiela, Księga Daniela, Księga Ozeasza, Księga Joela, Księga Amosa, Księga Abdiasza, Księga Jonasza, Księga Micheasza, Księga Nahuma, Księga Habakuka, Księga Sofoniasza, Księga Aggeusza, Księga Zachariasza, Księga Malachiasza; księgi deuterokanoniczne: Księga Estery (wersja grecka), Księga Judyty, Księga Tobita (Tobiasza), 1-2-3 Księga Machabejska, Księga Mądrości, Mądrość Syracha, Księga Barucha, List Jeremiasza, Księga Daniela (wersja grecka) Nowy Testament Całe chrześcijaństwo przyjmuje jednolity kanon Nowego Testamentu. Został on ustalony w IV w. po Chr. i zawiera 27 ksiąg. Są to: Ewangelia wg św. Mateusza, Ewangelia wg św. Marka, Ewangelia wg św. Łukasza, Ewangelia wg św. Jana, Dzieje Apostolskie, List do Rzymian, 1-2 List do Koryntian, List do Galatów (Galacjan), List do Efezjan, List do Kolosan, 1-2 List do Tesaloniczan, 1-2 List do Tymoteusza, List do Tytusa, List do Filemona, List do Hebrajczyków, List św. Jakuba, 1-2 List św. Piotra, 1-2-3 List św. Jana, List św. Judy, Apokalipsa św. Jana (Objawienie św. Jana). Kiedy powstała Biblia? Najstarsze teksty starotestamentowe spisano już ok. IX w. przed Chr. Pisma Nowego Testamentu w większości powstały w drugiej połowie I w. po Chr. Języki Biblii Biblia została napisana w trzech językach: w hebrajskim – prawie cały Stary Testament w aramejskim – nieliczne fragmenty Starego Testamentu w greckim – Nowy Testament Gdy chcę przeczytać Biblię w całości, zacząć od początku czy od Nowego Testamentu? Jaki przekład Pisma Świętego poleca biblista? I dlaczego koniecznie trzeba zajrzeć choć raz do interlinearnego wydania Ewangelii?Orygenes pisze, że człowiek powinien kontemplować i czytać szaty Chrystusa, którymi są słowa Ewangelii, i wzywać pomocy Ducha Świętego, bo tylko Duch może sprawić, że szaty te będą jaśnieć i staną się białe jak światło. Często zdarza się, że czytamy książki o Biblii, a nie znajdujemy czasu na lekturę Słowa Bożego. Z jakich pomocy możemy skorzystać, żeby lepiej poznać i zrozumieć natchnione teksty – radzi Michał Wilk, biblista, założyciel i redaktor portalu BibleNote+ (dawniej Orygenes+).Dorota Szumotalska: Powiedzmy, że jestem katolikiem mieszkającym w miejscowości, w której nie mam dostępu do wykładów z Biblii ani dobrej biblioteki. Co mogę zrobić, żeby lepiej poznać Pismo Święte?Michał Wilk: Pierwszym krokiem jest systematyczna lektura Biblii. Biblię możemy czytać zasadniczo na trzy sposoby. Po pierwsze, idąc od Księgi Rodzaju, czyli od początku, do Apokalipsy, czyli do końca. To jest tzw. lectio continua. W internecie dostępne są najróżniejsze plany czytania Biblii: na pół roku, na rok, na dwa lata. Chodzi zatem o to, by przeczytać Biblię od deski do deski, przy czym za pierwszym razem dobrze jest zacząć od Nowego Testamentu, a potem przeczytać Stare także:Kard. Krajewski: Kiedy czytam Pismo Święte, ono czyta moje życie, a ja widzę więcejDruga metoda polega na codziennym czytaniu Biblii z Kościołem. Tu trzymamy się cyklu liturgicznego. Kościół katolicki w danym dniu na całym świecie czyta w liturgii te same czytania. Taka lektura daje nam bardzo ważne poczucie jedności z wierzącymi całego trzecia droga, a pisali o niej już Ojcowie Kościoła, to tzw. scrutatio, czyli tłumaczenie konkretnego fragmentu Pisma innymi, paralelnymi słowami Biblii. Biblia najlepiej tłumaczy sama siebie. Kiedy czytamy jakiś fragment, dobrym zwyczajem jest przeczytać – jako komentarz – inne miejsca Pisma, które tematycznie łączą się z tekstem polecam wydania Biblii, które na marginesie mają jak najwięcej sigli do miejsc paralelnych, przede wszystkim Biblię Jerozolimską. Taka lektura przypomina trochę buszowanie po internecie, gdzie mamy całą strukturę linków i wszyscy podejmują się zgłębiania Pisma Świętego, ponieważ jest to trudne. Czy naprawdę każdy katolik musi to robić? A co, jeśli mieszkamy poza dużym miastem i nie mamy możliwości studiowania Biblii?Studiowanie Biblii nikomu nie przychodzi bez wysiłku. Na to potrzeba czasu i zaangażowania. Jeśli ktoś naprawdę mieszka w miejscu, gdzie nie ma łatwego dostępu do biblioteki, to pomocą jest oczywiście internet. Myślę, że w naszych czasach nie ma wymówki. Wszyscy mamy dostęp do bardzo dobrych stron w czego zacząć naukę?Zawsze każdemu serdecznie polecam uczenie się języków biblijnych, przede wszystkim greki, by móc czytać Nowy Testament. A jeśli komuś starczy sił, to i hebrajskiego, by móc czytać w oryginale Stary nieprawda, że są to bardzo trudne języki, zarezerwowane tylko dla ekspertów. Dziś mamy bardzo dobre podręczniki, niektóre napisane z myślą o samoukach. Mamy niezłe tłumaczenie interlinearne, czyli takie, gdzie pod tekstem greckim czy hebrajskim słowo po słowie zamieszczone są znaczenia po polsku. Każdemu bardzo gorąco polecam przeczytanie Nowego Testamentu w wydaniu interlinearnym. Choćby raz w życiu. To jest niesamowita przygoda! Frajda dla ducha i ogromny wybór przekładów Pisma Świętego, do których jest dziś łatwy dostęp. Po jakie Pismo Święte sięgnąć na początku? Czy sięgać po przekłady katolickie czy warto czytać niekatolickie?To jest dobre pytanie, ponieważ niektóre tłumaczenia są przekłamane, czyli niezgodne z oryginałem – np. niektóre wydania Świadków liturgii Kościoła katolickiego używamy Biblii Tysiąclecia. To jest przekład, który znamy najlepiej ze słuchu. Moim zdaniem nie jest on najlepszy i niestety zawiera – mówiąc delikatnie – sporo archaizmów i nieszczęśliwych konstrukcji chodzi o przekłady katolickie, to polecałbym przede wszystkim Biblię Paulistów. To jest przekład, nad którym pracowało wielu specjalistów nie tylko od języków starożytnych, ale także od języka polskiego. W Edycji św. Pawła mamy bardzo dobre przypisy filologiczne i historyczne, one są zgodne z najnowszym stanem przekład katolicki, jeszcze lepszy, choć mniej popularny, to tłumaczenie ks. prof. Remigiusza Popowskiego. Ksiądz Profesor był nie tylko biblistą, ale i filologiem greckim z krwi i kości – latami kierował katedrą filologii klasycznej na KUL. Zawdzięczamy mu pierwsze i jedyne tłumaczenie Septuaginty na język polski oraz doskonały przekład Nowego Testamentu. Od niedawna Biblia Popowskiego jest dostępna na rynku polskim jako „Biblia pierwszego Kościoła”. Gdy ktoś mnie pyta, jaką Biblię kupić, mówię bez wahania: „Biblię pierwszego Kościoła”. Jest najlepsza!Także bracia protestanci mają do zaoferowania świetne tłumaczenia Biblii na język polski. Kościół katolicki daje imprimatur na Biblię używaną w liturgii, ale to nie znaczy, że nie możemy sięgać po niekatolickie Biblie w lekturze osobistej. Moim zdaniem najlepszym polskim tłumaczeniem Nowego Testamentu na język polski jest przekład pana Piotra ze studentami czytamy św. Pawła w przekładzie Zaremby, młodzi ludzie często pytają mnie ze zdumieniem, jak to możliwe, że dopiero u Zaremby odkryli literackie piękno Biblii, zwłaszcza hymnów się bierze tekst oryginalny, który jest podstawą do tworzenia przekładów? Tekst oryginalny powstaje na podstawie zachowanych manuskryptów. W krytyce tekstualnej, czyli nauce rekonstruującej tekst oryginalny, sięgamy do najstarszych i najlepiej zachowanych manuskryptów. Jeśli chodzi o Nowy Testament, najważniejsze są trzy kodeksy z IV w. – Kodeks Synajski, Watykański i Aleksandryjski. Z kolei z II i III w. mamy papirusy, czyli fragmenty Nowego także:Warto czytać Pismo Święte na chybił trafił? Czy od deski do deski? Rozmowa z biblistkąDlaczego są takie różnice w przekładach?Po pierwsze dlatego, że żadne tłumaczenie nigdy nie jest doskonałe. Tłumaczenie jest sztuką, a im bardziej ktoś jest obdarzony kunsztem literackim i im bardziej bierze pod uwagę osiągnięcia współczesnej egzegezy i stan najnowszej wiedzy, tym może mieć ciekawsze pomysły. Druga rzecz – każdy przekład jest robiony w konkretnym celu. W ciągu ostatnich piętnastu lat zrobiłem pięć przekładów Ewangelii według św. Marka i są w nich spore różnice. Co ciekawe – one nie są lepsze czy gorsze, lecz każde jest niezłe pod jakimś konkretnym przekład Biblii Tysiąclecia, który jest przeznaczony do słuchania w kościele. W przekładzie liturgicznym zdania powinny być krótsze i bardziej linearne, ponieważ percepcja ze słuchu w naszym kręgu kulturowym jest słabsza w porównaniu z kulturami wschodnimi. Z kolei Biblie przeznaczone do czytania osobistego, te, które czytamy wzrokiem, a nie słuchamy uchem, powinny w oddaniu frazy bardziej zbliżyć się do oryginału, bo nasza kultura jest kulturą percepcji inny cel ma przekład interlinearny – ten może być przydatny w egzegezie czy analizie retorycznej. Tu chodzi o to, by oddać słowo po słowie strukturę frazy oryginalnej. Nie ma więc złotego środka. I nigdy nie ma jednego najlepszego przekładu. Przekład to rzecz względna. Jeden lepiej się nadaje do słuchania, inny – do czytania, jeszcze inny – do egzegezy naukowej. Każdy przekład jest dobry wtedy, gdy jest metodologicznie spójny z założonym dostęp do kilkudziesięciu tłumaczeń. Po wybraniu jednego z polecanych i tak nastąpi moment, w którym podczas lektury trafimy na niezrozumiałe dla nas fragmenty. Jak można przez nie przejść?Tutaj pomocą są komentarze. Biblia ma dwóch autorów – Boga i człowieka. Każda fraza ma na sto procent za autora Boga i na sto procent za autora człowieka. A to znaczy, że w warstwie językowej Biblia jest uwarunkowana kulturowo: powstała w konkretnych realiach historii, została spisana w konkretnych językach (i to zupełnie odmiennych od języka polskiego!), ma w tle konkretną kulturę, która jest zupełnie inna niż nasza. Te historyczne czy językowe odmienności nie są przeszkodą, nawet jeśli są dla nas niezrozumiałe, by słowo Boże stało się w naszym życiu sakramentem pan Piotr Zaremba powiedział kiedyś, że Biblia jest jak książka kucharska. Rzecz polega nie na tym, by skupiać się na samej książce, ale by z jej pomocą przyrządzić wyśmienite danie, którego smaki są smakiem stylu naszego życia. Natomiast zrozumienie sensu historyczno-kulturowego, a więc tej warstwy pochodzącej od człowieka i kultury starożytnych, może tylko pomóc. I tu z pomocą przychodzą od przypisów na marginesach naszych Biblii, przez komentarze wydawane w formie książkowej, przewodniki po lekturze duchowej po bardzo zaawansowane komentarze o charakterze filologicznym i naukowym. I w tę grupę wpisują się niektóre komentarze zamieszczone w internecie. Na portalu Orygenes+ na każdą niedzielę piszemy komentarze do Ewangelii w aspekcie historycznym, literackim i jeśli ktoś chciałby jeszcze bardziej zgłębić Pismo Święte w warunkach domowych, może sięgnąć po internetowy Uniwersytet Orygenes. Jak można z niego korzystać?Uniwersytet Orygenes+ jest portalem bliźniaczym do portalu Orygenes+. Jest to pierwsza w Europie biblijna platforma e-learningowa. Naszym celem było przeniesienie do sieci treści wykładanych na tradycyjnym uniwersytecie. I chyba się udało… W projekt Orygenes+ University zaangażowało się 48 najlepszych polskich biblistów, po miesiącu działania platformy mamy kilkadziesiąt tysięcy unikalnych wejść Orygenes+ University dostępne są kursy wprowadzające w świat i kulturę Biblii, historię, geografię, archeologię… Są też wprowadzenia do poszczególnych ksiąg oraz bardzo szczegółowe komentarze do tekstu Pisma. Wykłady są podzielone na poziomy według stopnia zaawansowania – początkujący, średniozaawansowany i na Uniwersytecie Orygenes zdaje się egzaminy?Nie, nie ma to kosztuje?U nas obowiązuje waluta i kurs Królestwa Bożego. Pan Jezus powiedział – Idźcie i głoście Ewangelię. Za darmo! Na Orygenes+ University wszystkie kursy są i zawsze będą otwarte dla wszystkich i za także:Oto, co się może niepostrzeżenie wydarzyć, gdy czytasz Pismo Święte Przekłady Biblii na język polski odegrały ogromną rolę w kształtowaniu naszego języka narodowego. Wraz z szerzenie się wiary chrześcijańskiej w Polsce powoli przybywało tłumaczeń kolejnych fragmentów Pisma Świętego. Do najczęściej tłumaczonych należały psalmy oraz Ewangelie. Do największych arcydzieł polskiego piśmiennictwa średniowiecznego zaliczamy np. Psałterz Floriański oraz Psałterz Puławski. W XVI wieku Psalmy przetłumaczył Jan Kochanowski (Psałterz Dawidów), do znanych przekładów literackich Biblii należą także przekłady pióra Czesława Miłosza: Księga Psalmów, Księga Hioba, Ewangelia św. Marka Pierwszym drukowany polski przekład całego Pisma Świętego jest tzw. Biblia Leopolity z 1561 roku. Tłumaczona z Wulgaty na zlecenie rodziny Szarffenbergów przez księdza Jana Nicza ze Lwowa (pseudonim Leopolita znaczy „Lwowianin”), który był między innymi wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od nazwiska zleceniodawców pochodzi inna nazwa przekładu tzn. Biblia Szarffenbergowska. Przekład dedykowano Zygmuntowi Augustowi. Tłumaczenie to uchodzi za niezbyt udane pod względem językowym. Biblia Brzeska z roku 1563 to pierwszy całościowy przekład Biblii na polski z języków oryginalnych. Ten przepięknie wydany przekład kalwiński powstał na zlecenie księcia Mikołaja Radziwiłła (dlatego nazywa się ją Biblią Radziwiłłowską), a dedykowany był królowi Zygmuntowi Augustowi. Przekład objął również księgi deuterokanoniczne. Novum w tym wydaniu była numeracja wersetów. To przekład pisany piękną polszczyzną, który czyta się przyjemnie również dzisiaj. Przekład ten jest przykładem nowoczesnego (choć sięgającego starożytności...) podejścia komunikacyjnego, które zaleca tłumaczenie sensów a nie słów. 1574 to rok wydania Biblii Nieświeskiej, czyli przekład ariańskiego pastora Szymona Budnego z języków oryginalnych. Powodem podjęcia pracy przez Budnego była chęć lepszej wierności oryginalnemu tekstowi (podejście filologiczne). Stary Testament tłumaczono z hebrajskiego. Językowo uważana za dużo słabszą od Biblii Brzeskiej ( liczne hebraizmy). Biblia ks. Jakuba Wujka została wydana w 1599. Przekład napisany został pięknym językiem, który może podobać się do dziś. Uważa się ten przekład za arcydzieło polskiej literatury. Wujek był gruntownie wykształconym jezuitą, posiadającym znajomość języków biblijnych i współczesnych. strona: - 1 - - 2 -Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij Słowo Biblia pochodzi ze słowa greckiego biblion i oznacza zwój papirusu, księgę. Biblia została przetłumaczona na 1500 języków i dialektów. Cała Biblia została napisana w okresie obejmującym więcej niż 1500 lat. Jest to praca około 40 autorów, z najróżniejszych zawodów: rolnicy, rybacy, a nawet sławni królowie. Stary Testament został napisany w języku hebrajskim, z wyjątkiem niektórych wersetów z Ezdrasza, Jeremiasza i Daniela, które zostały napisane w języku aramejskim. Nowy Testament został napisany w języku greckim. Pierwszy kompletny przekład Biblii na język angielski zostało wykonane przez Wycliffa w 1380 roku. Martin Luther był pierwszym tłumaczem Biblii na język niemiecki. W bibliotece uniwersyteckiej w Getyndze, w Niemczech, jest Biblia, która została napisana na 470 liściach palmowych. Najstarsza księga Biblii to Księga Rodzaju. Uważa się, że została napisana przez Mojżesza, gdy był na pustyni. Pierwszy Psalm znajduje się w 2 Księdze Samuela 1:19-27, jest to lament Dawida nad Saulem i jego synem Jonatanem. Biblia zawiera 1189 rozdziały i wersety. W Księdze Estery werset 08:09 jest najdłuższym wersetem w Biblii. Największy rozdział Biblii to Psalm 119. Ostatnia księga Biblii, jaka została napisana to 3 List Jana. Najmniejsza księga to 2 List Jana. Księga Izajasza jest jak mała Biblia: ma 66 rozdziałów, pierwsze 39 piszą o przeszłości, a pozostałe 27 mają obietnicę przyszłości. Wszystkie wersety Psalmu 136 kończy się tym samym refrenem: "Albowiem na wieki trwa łaska jego". Judasz był jedynym z dwunastu apostołów, który nie był z Galilei. Wiersze 8, 15, 21 i 31 Psalmu 107 są identyczne. Matuzalem, najstarszym człowiekiem w Biblii, zmarł przed ojcem, Enoch, który wstąpił do nieba. Lot był ojcem i dziadkiem Moaba i Ben-Ammi, ponieważ córki Lota współżyły ze swym ojcem (Rdz 19:36-38). 42000 ludzi straciło życie, nie wiedząc, jak wymawiać słowo Shibboleth (Sdz 12:5,6) Adam nie miał matki. Jedyny wiek kobiety, jaki jest wymieniony w Biblii, to wiek Sarah (Rdz 23:1) Pierwsza operacja została przeprowadzona przez Boga, gdy wyjął żebro Adama (Rdz 2:21-22) Oprócz Jezusa, tylko Eliasz i Mojżesz pościli 40 dni i 40 nocy. (1 Krl 19:8; Pwt 9:09) Psalm 119, najdłuższy w Biblii, jest akrostychem. 176 znaki są podzielone na 22 sekcji po osiem znaków każda, odpowiadających każdej z alfabetu hebrajskiego. W Gat był człowiek wielkiego wzrostu, który miał 6 palców u każdej ręki i każdej stopy (2 Sm 21:20) Eliasz tak jak Jezus na pustyni miał przywilej jedzenia posiłku przygotowanego przez anioła. Istnieje wiele interesujących faktów odnoszących się do statystyki z Biblii. Jedną z liczb w Biblii jest 7. Wśród Hebrajczyków uznawano ją za świętą i symbol doskonałości. Noe miał 600 lat, kiedy skończył Arkę. Mądry Salomon stworzył ponad trzy tysiące przysłów. Werset, który jest w centrum Biblii to Psalm 118. Jest 594 rozdziałów przed i po Psalmie 118. Psalm 119 ma 176 wersetów. Psalm 117 jest najkrótszym rozdziałem w Biblii, ma dwa wersety. Największą księgą Biblii są Psalmy, ma 150 rozdziałów. Paweł, wielki apostoł pogan, został ścięty w Rzymie na zlecenie tyrana N 1. W “Polityce” (nr 42, 2001) pan Adam Szostkiewicz omawiając ekumeniczny przekład Nowego Testamentu i Psalmów pisze, że “XVI-wieczna Reformacja zaowocowała przekładami całej Biblii na języki narodów europejskich”. Niestety, trzeba powiedzieć, że ten ekumeniczny ukłon p. Szostkiewicza jest fałszywy. Jako ekumenista hołduję zasadzie – zresztą powszechnie przyjmowanej – że wszelkie działania zmierzające do jedności, muszą zważać na prawdę i opierać się na niej, a w stwierdzeniu p. Szostkiewicza prawdy nie ma. 2. Reformacja na pewno wzmogła zainteresowanie narodowymi przekładami, ale ich z całą pewnością nie wywołała. Przypomnijmy, że Marcin Luter przełożył NT na niemiecki w 1522 roku, a ST w 1534 roku. Jednak w chwili gdy Luter rozpoczynał swoją pracę istniało już wiele całościowych i cząstkowych przekładów Biblii na dialekty niemieckie (wszystkie z Vulgaty). Niektóre z nich zostały wydane drukiem (Strasburg – 1466 i 1470, Augsburg – 1475). Ponadto, równolegle z Lutrem, powstawały nowe przekłady i wydania Biblii. W tym samym roku 1534, w którym Luter ukończył ST ukazał się słynny katolicki przekład J. Dietenbergera. Miał on w Niemczech blisko sto wydań. Już w XIII wieku znano przełożoną na język francuski całą Biblię. Wydano ją drukiem w 1477 w Lyonie. Następny przekład został dokonany przez J. Lefevre d’Etaples (NT – 1523, ST i NT – 1530). O półtora wieku wyprzedził Reformację J. Wiklif, który w roku 1380 sfinalizował swój przekład całej Biblii na język angielski (wydrukowana dopiero w 1731), ale nie był on bynajmniej pierwszym przekładem całej Biblii na język angielski. Również język holenderski może się poszczycić wczesnymi przekładami (P. Comestor, G. Groote), a pierwsza drukowana Biblia – obejmowała ST bez Psalmów – wydana została drukiem w 1477 roku w Delft. Na język duński jeszcze przed Reformacją przełożono NT i Psalmy, wydane one zostały drukiem w czasach Reformacji (1524). Fragmentarycznych przekładów dokonano na norweski, islandzki i portugalski. Reformację wyprzedzają narodowe przekłady włoskie. W 1471 r. ukazuje się pierwsza drukowana Biblia włoska w opracowaniu kameduły z klasztoru św. Michała w Wenecji de Malherbiego. Jest to przerobione i opatrzone komentarzami Ojców Kościoła i teologów starsze rękopiśmienne tłumaczenie, które być może wyszło spod pióra Jakuba de Voragine albo Domenico Cavalca. Biblia włoska Malherbiego ukazała się jeszcze w roku 1477, 1481, 1484, 1487 i 1490. Ostatnie wydanie ilustrowali Giovanni Bellini i Sandro Botticelli. 3. Pierwsze przekłady czeskie – jeszcze nie całkowite – sięgają początków XV w. Są to: Biblia Leskowiecka przełożona przez jakąś – cieszcie się feministki – “pannę z rodu panów na Leskowcu”. A dalej idą: Biblia Litomierzycka Macieja z Pragi (1411), Biblia Ołomuniecka (1417), Boskowicka (1420), Mikołowska (1440). Wszystkie te przekłady – jeszcze bardzo niedoskonałe – we fragmentach zachowały się do dziś. W pełni literacki przekład NT na język czeski ukazał się w Pilznie (1475 i 1480), a całkowity przekład całej czeskiej Biblii pochodzi z roku 1488, a więc 34 lata przed tłumaczeniem Lutra. W 1489 było już jej drugie wydanie, a trzecie w 1506 r. w Wenecji (w wydaniu udział wzięli: Jan Pytlik, Seweryn Kramarz, Jan od Czap i Maciej od Białego Lwa). Wiadomo też, że istniał – nie zachowany – przekład całej Biblii na język węgierski sporządzony przez paulina L. Batorego, który zmarł w 1456 r., a więc pół wieku przed rozpoczęciem Reformacji. Są też dane o częściowych węgierskich przekładach z XV wieku – również nie zachowanych, a dokonanych przez zakonników franciszkańskich Tomasza i Walentego. Mało kto wie, że jeszcze przed tłumaczeniem Lutra, na język białoruski – w latach 1517-1519 – niemal cały ST przełożył Francysk Skaryna. Przekład ten został dokonany i wydany w Pradze. W Wilnie wydał NT (1525). 4. Taki to jest – jak widać wcale obszerny – przedreformacyjny dorobek w zakresie biblijnych przekładów na języki nowożytne. Warto o tym pamiętać wobec uporczywie podtrzymywanych zafałszowań, że “sprawa biblijna” zaczęła się od Reformacji – choć oczywiście jej zasług nie sposób nie doceniać – przed którą rzekomo nic się nie działo. Znaczenie przekładu Lutra polega na tym, że dokonany został z języków oryginalnych, ponadto jego przekład dał początek literackiemu językowi niemieckiemu. Uprawiajmy ekumenię, ale dla jej postępów nie fałszujmy prawd historycznych. Przed wszystkimi nami jest jeden cel. Zbliżyć się do Biblii, do obecnego w niej Chrystusa, a wtedy będziemy bliżej siebie. Umiłowanie Słowa Bożego i życie nim może jedynie nas połączyć. Śpieszmy się wszyscy z umiłowaniem Słowa – możnaby strawestować zdanie ks. J. Twardowskiego – bo mamy coraz mniej czasu. Habakuk

informacje o biblii na polski